Tour de France Kazandıran Numaralar/Dossardlar
Hep bisikletçilerden, takımlardan, parkurlardan, bisikletlerden bahsediyoruz biraz da sayılardan bahsedelim. Tabii bisikletçileri yine terk etmemiz mümkün değil ama biraz da işin sayısal tarafına bakalım. Böyle diyince gerçi sanki bilimsel verilerle istatistiki olarak nicel bir yazı yazacakmışım gibi oldu ama öyle de değil. Tour de France tarihini inceleyip sarı mayoyu hangi sırt numaralarını (dossard) taşıyan bisikletçiler kazanmış bir görelim.
Bildiğiniz gibi Tour de France (Fransa Turu) ilk kez 1903 yılında düzenlendi. Neredeyse dünya üzerindeki tüm spor organizasyonlarında olduğu gibi Tour de France da savaş yılları boyunca koşulmadı, böyle olunca araya boş yıllar girmiş oldu. 2012 itibarıyla Tour’un 110. yıl dönümünü kutladık ama aslında yarış toplamda 99 kere koşulmuş oldu.
İlk yıllarda genel klasman liderinin sarı mayo giyme geleneği henüz başlamamıştı, bunun için 1919 yılına kadar beklememiz gerekti. Bu nedenle “99 kere sarı mayo sahibini buldu” klasik cümlesinden ziyade, Tour de France 99 kere kazanıldı diyelim. Neyse ki sırt numarası (dossard) uygulaması ilk yıllarda da yürürlükteydi ve bu sayede 99 yarışın da kazanan dossard’larını bilebiliyoruz.
Ben de merak ediyordum bir süredir, acaba hangi dossard’lar uğurlu geliyordu. Bu işin de bir batıl inanç kısmı var mıydı?
Oturup araştırdım ve yıl yıl kazananların dossard’larına ulaşmaya çalıştım. Tour de France resmi sitesinde direk bu konu için hazırlanmış olmasa da benzer bir konu için hazırlanmış olan bir tablo buldum ve onu işleyerek istediğim şekle soktum. İşte en çok Tour de France kazanan dossard’lar:
Tabloyu değerlendirmeye başlamadan birkaç ek bilgi vereyim. Öncelikle yıllardır geçerli olan bir kural var. Bu senenin Tour de France kazanan takımı, bir sonraki senenin yarışında 1 – 9 arası dossard’lara sahip olur. Örneğin 2011 yılının sarı mayosu BMC’den Cadel Evans’a gitmişti. 2012 yarışında da BMC takımı 1 – 9 arası dossard’larla yarıştı. Cadel de yine takım lideri olarak geldi, gelenek bozulmadı ve 1 numara ile gördük Avustralyalıyı.
Hatta sadece 1 – 9 arası değil, geri kalan dossard’lar da bir öncekini senenin genel klasman sıralamasına göre belirleniyor. Yine aynı örnekten devam edelim. Mesela 2011’de genel klasmanın 2. ve 3. basamaklarında Radioshack’ten Schleck kardeşler vardı. Böyle olunca 2012’nin 11 – 19 arası Radioshack’e ayrıldı. Bu böylece devam etti. Yine 2011’in 4. sırasında Thomas Voeckler vardı ve takımı Europcar da 2012’de 21 – 29 arasını kapatmıştı.
Tour’un ilk yıllarında bu uygulama bu şekilde uygulanmıyordu. Bu konudaki değişiklikler tam ne zaman nasıl uygulanmaya başladı bunlarla ilgili çok net bilgiler bulamadım, biraz daha araştırıp bulduğumda onları da paylaşacağım. Ama şunu söyleyeyim mesela 1913 yılının şampiyonu Philippe Thys, şampiyon olduğunda 15 numaralı dossard ile yarışmıştı. Bir sonraki sene yani 1914’te de yine 15 numarayla yarıştı.
Bir diğer önemli fark da dossard’ların peşi sıra sıralanmasıydı. Günümüzde takımlar 9 bisikletçiden oluşuyor ve dossard’lar son haneleri 1 – 9 olacak şekilde sıralanıyor. Yani sonu 0 (sıfır) ile biten dossard hiç bulunmuyor ama eskiden numaralar arada hiç boşluk bırakılmadan verildiği için 10, 20, 30 gibi dossard’lar mevcuttu.
Eddy Merckx’in 1969 Tour de France’ı kelimenin tam anlamıyla domine etti. Bu Tour’u kazandığı ilk seneydi. Kazandı derken tabii ki genel klasman anlamında söylüyorum. Sadece genel klasmanı kazanmakla kalmadı aslında , bunun yanında hem puan hem tırmanış hem de kombinasyon klasmanlarını kazanmayı başardı. Bu yetmedi kombativite (savaşçılık, mücadelecilik) ödülü de Merckx’e gitti. O yıllarda günümüzdeki beyaz mayo yani 25 yaşın altındaki genel klasmanın en iyisine verilen mayo yürürlükte değildi ama Merckx o sene 24 yaşında olduğu için, böyle bir klasman var olmuş olsa onda da birinci gelmiş olacaktı. Tour de France tarihinde bütün klasmanları birlikte kazanan başka bir bisikletçi yok. Bu da Merckx’in elde etmiş olduğu ulaşılmaz birçok başarıdan birisi oldu.
Şimdi bu bilgiler ışığında değerlendirmeye başlayalım. Tabii ki ilk dikkat çeken, ezici bir üstünlüğe sahip olan 1 numara. Tour de France tarihinin büyük bölümünde son şampiyon 1 numarayla yarıştığı için bu çok da şaşırtıcı bir sonuç değil aslında. Mesela Indurain’ın üst üste 5, Armstrong’un da 7 zafer kazandığını düşünürsek, bu iki seride 1 numaralı dossard’ın 10 kere sarı mayoyu kazanmış olduğunu görüyoruz.
Bir de 51 numaranın hikayesinden bahsedeyim. Birçoklarına göre 51 numara, uğurlu dossard’lardan bir tanesi. Her ne kadar 51’den daha fazla şampiyonluk gören dossard’lar olsa da, 51’in kendine has bir hikayesi var. 4 kez şampiyonluğa ulaşan 51 numara, bu 4 seferin tamamında büyük şampiyonların ilk şampiyonluklarına ulaştıkları dossard olmuştu. Bu isimler 1969’da Eddy Merckx, 1973’te Luis Ocaña, 1975’te Bernard Thevenet ve 1978’te Bernard Hinault.
İşte yukarıda bahsettiğim Eddy Merckx’in dominasyonuyla sonuçlanan 1969 Tour de France’ında, Merckx’in giymiş olduğu 51 numaralı dossard.
2012’de de 51 numara ile kim yarışmıştı? Yakından takip edenler hatırlayacaktır, Vincenzo Nibali. İtalyan bisikletçi sarı mayoya ulaşamadı ama yine de podyumda kendine bir yer bulabildi.
Son 1 noktaya dikkat çekip sizi yıl yıl kazanan dossard’ları görebilmeniz için tam listeyle baş başa bırakacağım. Özellikle son yıllardaki uygulamayla takımların dossard aralıklarının takımların bir önceki senedeki en iyi bireysel genel klasman dereceleri doğrultusunda verildiğinden yukarıda bahsetmiştim. Hal böyle olunca bir önceki sene genel klasman anlamında kötü performans gösteren takımlar bir sonraki sene büyük numaralar almak durumunda kalıyor.
Bunu göz önünde bulundurarak sarı mayoyu kazanan en büyük numara nedir diye merak ettim ve yukarıdaki tabloyu taradım ve gördüğüm dossard 181 oldu. Bu neden önemli çünkü numara ne kadar büyükse istisnalar haricinde sarı mayo iddiası da o kadar küçük oluyor. Bunun paralelinde şampiyonluğa ulaşmak rahatlıkla sürpriz olarak nitelendirilebiliyor.
Peki 181 ile sarı mayoya ulaşan kim? Cevabını aşağıdaki detaylı tabloda bulabilirsiniz. 181’i bulmadan sayfadan ayrılmayın. :)
Yıl | Kazanan | Dossard |
1903 | M. Garin | 1 |
1904 | Cornet | 78 |
1905 | Trousselier | 14 |
1906 | R. Pottier | 48 |
1907 | Petit-Breton | 12 |
1908 | Petit-Breton | 2 |
1909 | Faber | 5 |
1910 | Lapize | 4 |
1911 | Garrigou | 12 |
1912 | Defraye | 10 |
1913 | Thys | 15 |
1914 | Thys | 15 |
1919 | Lambot | 45 |
1920 | Thys | 15 |
1921 | Scieur | 19 |
1922 | Lambot | 13 |
1923 | H. Pélissier | 23 |
1924 | Bottecchia | 2 |
1925 | Bottecchia | 1 |
1926 | L. Buysse | 2 |
1927 | Frantz | 1 |
1928 | Frantz | 1 |
1929 | Dewaele | 31 |
1930 | Leducq | 38 |
1931 | A. Magne | 33 |
1932 | Leducq | 33 |
1933 | Speicher | 36 |
1934 | A. Magne | 36 |
1935 | R. Maes | 6 |
1936 | S. Maes | 2 |
1937 | R. Lapébie | 32 |
1938 | Bartali | 13 |
1939 | S. Maes | 1 |
1947 | Robic | 68 |
1948 | Bartali | 31 |
1949 | F. Coppi | 4 |
1950 | Kübler | 33 |
1951 | Koblet | 3 |
1952 | F. Coppi | 4 |
1953 | L. Bobet | 61 |
1954 | L. Bobet | 1 |
1955 | L. Bobet | 1 |
1956 | Walkowiak | 80 |
1957 | Anquetil | 2 |
1958 | Gaul | 91 |
1959 | Bahamontes | 81 |
1960 | Nencini | 72 |
1961 | Anquetil | 14 |
1962 | Anquetil | 1 |
1963 | Anquetil | 1 |
1964 | Anquetil | 1 |
1965 | Gimondi | 123 |
1966 | Aimar | 1 |
1967 | Pingeon | 7 |
1968 | Janssen | 94 |
1969 | Merckx | 51 |
1970 | Merckx | 1 |
1971 | Merckx | 1 |
1972 | Merckx | 1 |
1973 | Ocana | 51 |
1974 | Merckx | 1 |
1975 | Thévenet | 51 |
1976 | Van Impe | 11 |
1977 | Thévenet | 21 |
1978 | Hinault | 51 |
1979 | Hinault | 1 |
1980 | Zoetemelk | 11 |
1981 | Hinault | 131 |
1982 | Hinault | 1 |
1983 | Fignon | 15 |
1984 | Fignon | 1 |
1985 | Hinault | 11 |
1986 | LeMond | 7 |
1987 | Roche | 11 |
1988 | Delgado | 171 |
1989 | LeMond | 141 |
1990 | LeMond | 1 |
1991 | Indurain | 35 |
1992 | Indurain | 1 |
1993 | Indurain | 1 |
1994 | Indurain | 1 |
1995 | Indurain | 1 |
1996 | Riis | 21 |
1997 | Ullrich | 8 |
1998 | Pantani | 21 |
1999 | Armstrong | 181 |
2000 | Armstrong | 1 |
2001 | Armstrong | 1 |
2002 | Armstrong | 1 |
2003 | Armstrong | 1 |
2004 | Armstrong | 1 |
2005 | Armstrong | 1 |
2006 | Pereiro | 97 |
2007 | Contador | 112 |
2008 | Sastre | 11 |
2009 | Contador | 21 |
2010 | A. Schleck | 11 |
2011 | C. Evans | 141 |
2012 | B. Wiggins | 101 |
Kaynaklar:
[1] http://en.wikipedia.org/wiki/General_classification_in_the_Tour_de_France[2] http://www.letour.fr/HISTO/us/TDF/1914/histoire.html
[3] http://www.sportvox.fr/article.php3?id_article=28247
[4] http://www.letour.fr/le-tour/2012/docs/Historique-VERSION_INTEGRALE-fr.pdf
[5] http://en.wikipedia.org/wiki/1969_Tour_de_France
[6] http://www.velo101.com/pros/article/lactu-du-tour–5500
Sayfanın oluşturulma tarihi: 22 Ekim 2012
Sayfanın son güncellenme tarihi: 22 Ekim 2012
Pingback: Türkiye Turu 2014 Tanıtım/Basın Toplantısı Bölüm 3 : Bisiklet Sporu