Tour de France 2015: Tırmanış Klasmanı

Benekli mayo, puantiyeli mayo, polka dot, dağların kralı… Evet, en çok farklı ismi olan mayo bu. En basitinden beyaz zemin üzerine kırmızı beneklerden oluşan mayo, tırmanış klasmanı liderinin giydiği mayodur. Özünde daha ziyade benekli mayo şeklinde adlandırılsa da, muhtemelen sporun son 15 yıldaki küreselleşmesi ve Anglo-Sakson medyanın da etkisiyle dağların kralı gibi isimler de türetilmiş durumda.

Bu mayo klasmanında süreye bakılmaz, bunun yerine puanların toplamıyla sıralama yapılır. Oldukça basit, en çok puan toplayan kazanır.

Tour boyunca etaplardaki önemli tırmanışlar organizatörler tarafından çeşitli kategori derecelerine ayrılır. Bu derecelendirmenin kesinleşmiş herhangi bir formülü yoktur ve tamamen organizatörlerin tercihleri sonucunda belirlenir. Tabii ki onlar da belli standartları oluşturabilmek adına kendilerince belirli kriterlere dikkat ediyorlar. Bu kriterler tırmanışın mesafesi, eğim yüzdeleri, zemin koşulları, irtifa ve tırmanışın etap içerisindeki önemi ve konumu.

Bütün bu kriterler göz önüne alınıp kalburüstü tırmanışlar derecelendiriliyor. Zorluk biraz alıştığımızın tersi yönünde ilerliyor yani 4. derece zorluk en kolayı, 3 biraz daha zoru, 2 biraz daha, 1 biraz daha ve HC (hors catégorie) ise en zoru. HC’yi dilimize kategori ötesi olarak çevirebiliriz. Bu tırmanışlar öyle zor ki organizatörler artık bu seviyeleri derecelendiremeyiz, bunlara kategori ötesi diyelim diye düşünmüş. Tahmin edilebileceği gibi yarışın kırılma anları genelde HC kategorisindeki tırmanışlarda yaşanıyor.

Yarışların kraliçe etabı olarak anılan etapları da genelde en çok sayıda HC tırmanış içeren etaplar oluyor. Hatta biraz daha ileri gidersek, şampiyonları pelotonun geri kalanından ayıran, güçsüzlerin, formsuzların apaçık bir şekilde ortaya çıkarıldığı tırmanışlar genellikle hep HC tırmanışlardır. Özellikle bir de etabın finişi bir HC tırmanışıysa işte o zaman muhtemelen tadından yenmeyecek bir keyif bisikletseverleri bekler.

Bir de haftalık turlarda genel klasmanı kazanan veya genel klasmanda oldukça iyi dereceler elde eden her bisikletçinin büyük turlarda da genel klasmanda aynı başarıyı tekrarlayamadığına şahit oluyoruz. Yakın tarihten örnek verecek olursak Simon Spilak, Rui Costa akla gelen ilk isimler. İşte bu aradaki fark genelde HC tırmanışlardan ötürü doğuyor. Haftalık turlarda daha çok Kat1 tırmanışlar bulunuyor ve HC bulunsa bile sayısı muhtemelen 1-2 taneyle sınırlı oluyor. Büyük turlarda ise bir etapta bile bir-iki tane görebiliyoruz. Bu da farkı yaratmaya yetiyor.

Benekli mayonun sponsoru ülkemizde de faaliyet gösteren bir süpermarket – Carrefour.

Biraz da tırmanış mayosu için dağıtılan puanların nasıl verildiğine bakalım. Yukarıda tırmanış dereceleri için bir formül bulunmadığından bahsetmiştim ama en azından daha zorlu tırmanışların daha çok puan getiriyor olması gibi temel mantık noktası atlanmamış. Puan dağılımları şu şekilde:

• HC (Hors Catégorie) tırmanışlar: İlk geçen bisikletçi 25 puan, sonra sırasıyla 20, 16, 14, 12, 10, 8, 6, 4, 2
• 1. kategori tırmanışlar: 10, 8, 6, 4, 2, 1
• 2. kategori tırmanışlar: 5, 3, 2, 1
• 3. kategori tırmanışlar: 2, 1
• 4. kategori tırmanışlar: 1
• Eğer etap bir tırmanış finişi barındırıyorsa, o zaman puanlar 2 ile çarpılıyor. Bu sene örneğin 12., 17., 19. ve 20. etapların son tırmanışlarının puanları ikiyle çarpılacak. 20. etap Alpe d’Huez ile finiş görüyor. Tahmin edebileceğiniz gibi kendisi hali hazırda bir HC tırmanış. Ama aynı zamanda tırmanış finişi olduğu için dağıtılacak puanlar 2 ile çarpılacak ve sırasıyla 50, 40, 32, 28, 24, 20, 16, 12, 8, 4 olacak.
• Eğer birden fazla bisikletçi aynı puana sahipse, ilk sırayı aralarında en çok sayıda HC tırmanış 1.’liği olan alıyor. Eşitlik bozulmazsa bozulana kadar sırasıyla Kat1, Kat2, Kat3 ve Kat4 1.’liklerine bakılıyor. Bütün bunların sonunda hala eşitlik varsa o zaman genel klasman süresine bakılıyor.
• Bisikletçilerin yarış sonunda bu klasmanda yer alabilmeleri için yarışı tamamlamaları gerekiyor. Aksi takdirde kaç puan kazanmış olurlarsa olsun, yarış sonunda klasmandan çıkarılıyorlar.

Ekleme: Sevgili Alper Durmaz, bu yazıyı yayınladığım günün akşamı yaptığı bu çizimi Twitter’dan benimle paylaştı, ben de izniyle buraya ekliyorum. Kırmızı benekleriyle ve gökyüzüne uzanan yokuşla bu yazıya çok yakıştı. Ellerine sağlık. Çizimin orijinali burada.

Organizatörler, mayo rekabetini en üst seviyede tutmak ve en çok hak edenin bu mayoyu kazanabilmesi için bu puanlamalarda değişiklik yapabiliyorlar. Son değişiklik de aslında 2012 Tour’u öncesinde yapıldı ve yukarıdaki gördüğünüz tabloya karar verildi. Kısaca inceleyecek olursak 3. ve 4. kategori tırmanışların öneminin son derece sınırlandığını hemen fark ediyoruz. Yani 20 tane 4. kategori tırmanışı 1. sırada geçmek, tek bir HC tırmanışı 1. sırada geçmekle aynı puanı getiriyor. Başka bir bakış açısıyla da, 1 tane 1. kategori tırmanıştan 6. sırada geçmek, 1 tane 4. kategori tırmanıştan 1. sırada geçmekle aynı puanı getiriyor.

Tablo böyleyken tırmanış mayosu için rekabetin daha çok HC tırmanışlarıyla, zirve finişi olan etap galibiyetlerinde yoğunlaşacağını öngörebiliriz. Nitekim son iki senede benzer bir tablo izledik. Tırmanış klasmanını 2013’te Nairo Quintana, 2014 ise Rafal Majka bu şekilde kazandı. Özellikle de zirve finişlerinde alınan puanların iki ile çarpılıyor olmasıyla ASO, genel klasman iddialılarının da bu mayo için rekabet edebilmelerine olanak sağlamış oluyor. Aksi halde puanların birçoğu kaçış grubunda yer alan “fırsatçı” bisikletçilere gitmiş olacaktı.

Son olarak 2015’te benekli mayonun 40. yılını kutladığımızı da ekleyeyim. Klasmanın kendisi 1933 yılından beri var olmasına rağmen, benekli mayo ilk kez 1975 yılında giyildi. O sene bu mayoyu kazanan isim ise Lucien Van Impe olmuştu. 2015 Tour’unun yakın zamanın en dağlık Tour’u olmasında 40. yıl kutlamalarının da payı olduğunu söylemek lazım.

Fransız bisikletçi Richard Virenque benekli mayosuyla tırmanışta. Virenque benekli mayoyu tam tamına 7 kere kazanma başarısını gösterdi ve bu alandaki rekoru elinde bulunduruyor. Tour’da 7 veya daha fazla mayo kazanmış başka bir bisikletçi bulunmuyor. (Lance Armstrong da 7 sarı mayo kazanmıştı ama bildiğiniz gibi sonra hepsi elinden alındı.) Kendisinin de aslında doping kullandığı biliniyor, ama 2015 itibarıyla mayolar hala resmen onun.

Bilindiği gibi Fransızlar Hinault’un 1985 zaferinden beri sarı mayoya ulaşamıyorlar. İşte bu uzun yıllar boyunca Virenque’in aldığı benekli mayolar ile bir nevi teselli bulmuştu Fransız halkı. 2012 yılında ise bu mayo Thomas Voeckler’in omuzlarında görüldü. Fransa’nın toplamda 21 benekli mayosu bulunuyor, bu konuda liderler.

Kaynaklar

• Lacets de Montvernier fotosu: https://www.flickr.com/photos/15068801@N00/6321494794
• Richard Virenque fotosu: http://cadenced.tumblr.com/post/15531099647/richard-virenque

Sayfanın oluşturulma tarihi: 06 Temmuz 2015
Sayfanın son güncellenme tarihi: 06 Temmuz 2015